قلیائیت (Alkalinity) و پ-هاش (pH) دو فاکتور مهم در تعیین تناسب آب برای آبیاری گیاهان هستند. pH معیاری از غلظت (فعالیت) یون +H در آب و سایر مواد محلول است. به طور کلی بهتر است pH آب آبیاری در محدوده 7-5 تنظیم شود، آب با pH کمتر از 7 به عنوان آب اسیدی، با pH بیشتر از 7 به عنوان آب قلیایی (Alkaline) (بازی) و آب دارای pH=7 به عنوان آب خنثی گروهبندی می شود. استفاده کردن از اصطلاح قلیایی به جای بازی گاها موجب ایجاد سردرگمی و اشتباه گرفتن آن با قلیائیت می گردد. قلیائیت معیاری است از توانایی آب برای خنثی کردن اسیدیته اش. در تست قلیائیت میزان کربنات، بیکربنات و هیدورکسید در آب اندازه گیری می شود و نتایج تست معمولا به صورت غلظت کربنات کلسیم (CaCO3) و بر حسب واحد ppm بیان می شود. بهترین محدوده این پارامتر برای آب آبیاری بین ppm CaCO3 0-100 است. سطوح بینppm 30-60 برای اکثر گیاهان بهینه است.
قلیائیت زیاد موجب طعم تلخ آب می شود، اما نگرانی اساسی در مورد قلیائیت زیاد آب واکنشهایی است که می توانند بین قلیائیت و بعضی از کاتیونها در آب رخ دهد. رسوب حاصل می تواند باعث مسدود شدن لوله ها و دیگر ملزومات شبکه آبرسانی شود. قلیائیت (Alkalinity) عامل موثر بر خورندگی و رسوب گذاری آب است. قلیائیت با pH رابطه نزدیکی دارد، به گونه ای که هر چه قلیائیت ساده بیشتر باشد نشانگر بالاتر بودن غلظت هیدروکسیدها و کربنات ها است، بنابراین pH بالاتر می رود و محلول قلیایی تر می گردد. پ-هاش به تنهایی معیار قلیائیت نیست آبهای با قلیائیت بالا معمولا پ-هاش حدود 7 یا بالاتر دارند، اما آبهای دارای پ-هاش بالا همیشه قلیائیت بالا ندارند، این عبارت نکته مهمی است زیرا قلیائیت بالا (نه pH ) اثرات معنی داری بر حاصلخیزی محیط رشد و تغذیه گیاه دارد.یکی از مهمترین اثرات pH زیاد و قلیائیت زیاد بر تغذیه گیاه است، در اکثر موارد آبیاری با آب دارای pH بالا (7) در صورت پایین بودن قلیائیت مشکلی را برای کشاورزی ایجاد نمی کند. نگرانی اصلی زمانی مطرح می شود که آبی هم دارای پ-هاش بالا و هم قلیائیت بالا باشد. استفاده درازمدت از آب آبیاری با غلظت بالای کربنات و بیکربنات منجر به کمبود عناصر ریزمغذی در محصولات تولیدی می گردد که باید کمبودها با مصرف درست کود جبران شود و همچنین با استفاده از کودهای اسیدی می توان با pH و قلیائیت مقابله کرد. البته در برخی از محصولات گلخانه ای قلیائیت بین 60-30 می تواند بخشی از نیاز محلول غذایی به کلسیم و منیزیم را تأمن کند.
علاوه بر اختلالات تغذیه ای ناشی از pH و قلیائیت زیاد آب، این پارامترها مشکلات دیگری را نیز در کشاورزی سبب می شوند. کربنات و بیکربنات موجود در آب آبیاری باعث گرفتگی نازلهای سمپاش و لوله قطره چکان سیستم آبیاری می شوند. اثر بخشی از آفتکش ها و تنظیم کننده های رشد به طور بارز با قلیائیت بالا کاهش پیدا می کند. برخی از آفتکشها نیاز دارند تا بعد از اختلاط با آب، دارای pH اسیدی باشند تا فعالیتشان به طور کامل انجام شود، در این موارد گاهی به استفاده از ترکیبات اسیدی نیاز است تا قلیائیت خنثی شود.
