ضرورت احداث چالکود در باغات
در خاك هاي آهكي جذب عناصر ريزمغذي و فسفر دچار اختلال مي شود، از طرفي انحلال آهك در خاك موجب افزايش غلظت بيكربنات و كربنات شده و جذب كاتيون ها را با مشكل مواجه خواهد ساخت. همچنين در حضور آهك رشد ريشه محدود شده و آهك موجب سفت شدن خاك مي گردد. در اين موارد كه قدرت خاك در تثبيت كنندگي عنصر غذايي موجود در كود زياد باشد مجبور به مصرف مقدار بيشتر كود هستيم تا جبران خاصيت تثبيت كنندگي خاك شود كه اين روش از نظر اقتصادي بصرفه نبوده و گاها كارآيي بالايي ندارد. یکی از راه کارهای مدیریتی در باغات احداث شده در خاکهای آهکی استفاده از کودهای کشاورزی و مورد نیاز گیاه درون چالکود است. چالكود روشي است كه در آن كودهاي آلي و شيميايي در يك منطقه و بصورت موضعي در اختيار گياه قرار مي گيرد. در روش چالكود عناصر غذايي با غلظت بيشتر در اختيار ريشه قرار مي گيرند.
فلسفه استفاده از چالکود به واکنش برخی عناصر غذایی از جمله فسفر و عناصر ریزمغذی با کربنات کلسیم موجود در خاک بر می گردد. طی این واکنش ها عناصر غذایی در خاک به صورت بلوکه درآمده و از دسترس گیاه خارج می شوند. در باغات به دلیل چندساله بودن گیاه مدیریت تغذیه در خاک آهکی ضروری است، بنابراین باید محیطی را فراهم نمود که عناصر غذایی به دور از تأثیرات کربنات و کلسیم در اختیار ریشه گیاه قرار داده شوند، به همین دلیل از کوددهی باغات به روش کانالکود و چالکود استفاده می شود که اصول هر دو تقریبا مشابه اما نحوه اجرا متفاوت است.
در چالکود علاوه بر اینکه عناصر غذایی را از محیط خاک و واکنش با آهک محافظت می گردد، تمرکز رشد و گسترش ریشه گیاه را نیز به سمت چالکودها هدایت می شود.
مزاياي روش چالكود
1. كمتر بودن قدرت تثبيت كنندگي ماده آلي براي كودهاي شيميايي در مقايسه با خاك
2. بهبود نفوذپذيري آب درون خاك
3. تهيه محيطي فاقد آهك
4. برطرف كردن مشكل تهويه ضعيف و بيكربنات بالا در خاكهاي رسي و سنگين
5. عدم نياز به شخم سطحي
6. افزايش كارآيي مصرف كود از طريق افزايش تراكم ريشه ها در حوالي منطقه چالكود طي ساليان.
بهترین محل برای حفر چالکود به این صورت است که دایره فرضی از محل سایه انداز درخت بر روی زمین در نظر گرفته و چاله های مورد نظر به صورت قرینه در یک سوم بیرونی سایه انداز حفر می شوند. این محل نقطه اي است كه ريشه هاي جوان و فعال در عمل جذب آنجا متمركزند. همچنين چاله ها بايد در مسير آب قرار داشته باشند تا عناصر غذايي بصورت محلول و قابل جذب براي گياه درآيند. در صورت آبیاری قطره ای باید قطره چکانها روی چاله ها باشند.
عمق و تعداد چاله ها بسته به سن درخت، شرایط خاک، عمق نفوذ ریشه و مسائل اقتصادی متغیر است چنانچه تعداد چالهها كم باشد اثربخشي روش پايين و حفر تعداد چاله زياد ممكن است از نظر هزينه صرفه اقتصادي نداشته باشد. بطور كلي براي درختان تا سن 10 سالگي تعداد 4-2 چاله ميتواند كافي باشد. براي باغات با تراكم بالا نيز تعداد يك چاله بين درختان كافيست.به طور کلی عمق هر چاله حدودا 60 و عرض آن 40 سانتیمتر در نظر گرفته می شود.
برای پر کردن چالکود باید از کودهایی استفاده نمود که به آبشویی حساس نباشند تا در طول زمان از دسترس ریشه خارج نشوند، با این تفاسیر کودهای ازته مناسب مصرف چالکود نیستند مگر از نوع پوششی (اوره با پوشش گوگرد).
بهترین ترکیب چالکود شامل مواد آلی+کودهای معدنی عناصر پرمصرف (بجز ازت)+سولفاتهای عناصر ریزمغذی+گوگرد+ترکیبات قارچکش است.
توصیه کودی ارائه شده برای چالکود بستگی به نتایج آنالیز خاکو میزان نیاز درخت به عناصر غذایی دارد. توصیه ارائه شده کلی و بابدون در نظر گرفتن عناصر غذایی موجود در خاک است.
در مورد پركردن چاله ها رعايت اين نكته ضروري است كه خاك خارج شده از چاله ها بايد بين رديف درختان پخش شده و از بازگرداندن آن درون چاله جدا اجتناب شود. كودهاي شيميايي مورد نياز بايد با كودهاي آلي مخلوط و درون چاله ها با آنها پر شود. بهتر است كود درون چاله بنحوي (با فشار پا و ...) فشرده گردد.
نگهداري از چاله ها يكي از اصولي است كه شايد خيلي مورد اهميت قرار نگيرد، اما چنانچه چالكود بصورت اصولي حفر و بصورت مناسب نگهداري گردد، ميتواند ساليان متمادي مورد استفاده قرار گرفته و هزينه احداث آن حذف گردد. بهتر است هرسال نشست توده چالكود را با افزودن كود آلي جبران نمود، خيسي و خشكي بيش از حد توده كود از كارآيي روش مي كاهد و بهتر است شرايط تهويه مناسب فراهم باشد. ضمنا در سالهاي بعد ميتوان كودهاي شيميايي مورد نياز را در سطح چالكود مصرف نمود.
