مدیریت ورس یا خوابیدگی در غلات
ورس یا خوابیدگی غلات به وضعیتی گفته می‌شود که ساقه گیاهان گندم، برنج، جو و سایر غلات به دلیل عدم توانایی تحمل وزن خوشه‌ها و یا عوامل محیطی خم شده و روی زمین می‌افتند. این پدیده به ویژه در مراحل پایانی رشد غلات و با افزایش وزن دانه‌ها رخ می‌دهد. دلایل خوابیدگی غلات متنوع هستند و شامل عوامل محیطی، تغذیه، تراکم و نوع رقم هستند.
عوامل موثر بر ورس غلات:
- تراکم زیاد کشت: در تراکم بالای کاشت به دلیل وجود رقابت بین گیاهان ساقه گیاهان با ساختار ضعیف و فاقد مقاومت لازم بوده و بیشتر در معرض ورس قرار می گیرند.
- وزن زیاد خوشه‌ها: هنگامی که خوشه‌ها با دانه‌های سنگین پر می‌شوند، وزن آنها بر ساقه تأثیر گذاشته و ممکن است باعث خم شدن و ورس شود.
- عوامل محیطی: بادهای شدید، باران‌های سنگین و دیگر عوامل محیطی از جمله دما نیز می‌توانند باعث ورس غلات شوند.
- تغذیه نامناسب: مصرف بیش از حد ترکیبات نیتروژنی یا عدم تعادل بین مواد غذایی، می‌تواند باعث افزایش ورس شود.
- بیماری‌ها: بیماری‌های ریشه و طوقه می‌توانند باعث ضعف ساقه‌ها و افزایش احتمال ورس شوند.
پیامدهای ورس غلات:
- کاهش کیفیت دانه: ورس باعث می‌شود که دانه‌ها در معرض آفتاب و رطوبت بیشتر قرار گرفته و کیفیت آنها کاهش یابد.
- مشکلات برداشت محصول: ورس برداشت محصول را دشوار و هزینه‌بر می‌کند.
- آسیب به گیاه: ورس می‌تواند باعث آسیب به گیاه و کاهش توانایی آن برای رشد و باردهی شود.
راه‌های پیشگیری از ورس غلات:
- انتخاب ارقام مقاوم: استفاده از ارقامی که دارای مقاومت بیشتری به ورس هستند، می‌تواند خطر ورس را کاهش دهد. از کاشت ارقام پا بلند در مناطق بادخیز پرهیز کنید.
- نقش عناصر غذایی: مصرف نابجا و بیش از نیاز کودهای ازت بالا باعث تُرد و آبکی شدن ساقه گیاه شده و گیاه را در برابر جریان باد و باران آسیب پذیر می سازد. پتاسیم، کلسیم و سیلیسیم از عناصر کلیدی در مقابله با ورس هستند. پتاسیم به تقویت دیواره‌های سلولی کمک کرده و باعث افزایش استحکام گیاه در برابر تنش‌ها می‌شود. از این عناصر به‌طور متناوب پس از مراحل اولیه کشت بویژه در زمان رشد ساقه و تشکیل دانه استفاده شود. همچنین استفاده از ترکیبات آلی و مؤثر در شد ریشه باعث بهبود توسعه ریشه و قویتر شدن ساقه شده و احتمال ورس را کاهش می دهد.
کودهای کامل پتاس بالا
کود لیگنوسولفونات کلسیم
کود پارسی لئون پی 40 (اسید هیومیک پودری)
پارسی لئون اس (لئوناردیت گرانوله)
- کنترل بیماری‌ها: کنترل بیماری‌ها و آفات می‌تواند به حفظ سلامت ساقه‌ها و جلوگیری از ورس کمک کند.
- اصول صحیح کاشت: کاشت خطی و استفاده از فاصله مناسب بین گیاهان می‌تواند از تجمع رطوبت و احتمال ورس جلوگیری کند. استفاده از میزان مناسب بذر برای دستیابی به تراکم مناسب بوته‌ها برای جلوگیری از ورس و خوابیدگی غلات ضروری است.
- شرایط محیطی مناسب: ایجاد شرایط محیطی مناسب مانند تهویه خوب، احداث بادشکن برای جلوگیری از خسارت بادهای شدید می‌تواند به کاهش احتمال ورس کمک کند. همچنین رعایت تاریخ مناسب کشت برای اجتناب از رویارویی مراحل آخر کشت در فصل باران و باد ضروری است. از آبیاری در شرایط بادی خودداری کرده و آبیاری سنگین انجام ندهید.
