معرفی بیماری پیچ خوردگی برگ هلو یا لب شتری هلو
لب شتری یا پیچ خوردگی برگ هلو و شلیل یکی از شایع ترین بیماری هایی است که در باغ های بدون سمپاشی و حیاط خانه ها در فصل بهار سرد و مرطوب با آن مواجه می شود. این بیماری می تواند باعث اعوجاج شکوفه ها، برگ ها، میوه ها و شاخساره های گیاه شود. در برخی از سال ها، این بیماری می تواند باعث حذف قابل توجهی از برگ و کاهش عملکرد شود.
علایم بیماری معمولا 2 هفته بعد از ظهور برگها مشاهده می شود. علایم بیشتر روی برگهاست اما میتواند سرشاخه، جوانه گل و میوه را نیز تحت تأیر قرار دهد. عامل بیماری قارچ است و با گسترش بیماری نقاط قرمز روی برگها توسعه می یابد و این نقاط ضخیم و چروکیده می شوند و ممکن است تک تک برگها تحت تأثیر قرار بگیرند یا کل نوک ساقه ممکن است دچار پیچ خوردگی و اعوجاج شود. مناطق چروکیده به رنگ زرد یا قرمز-قهوه ای تغییر رنگ داده و گاها بر روی این مناطق پودر خاکستری اسپورها مشاهده می شود. برگهای بیمار در نهایت زرد شده و از درخت می ریزند و خالی شدن شاخه از برگ می تواند عارضه آفتاب سوختگی را در مناطق حساس و مستعد تشدید کند. اگرچه برگهای جدید از جوانه های خفته ظاهر می شوند اما نیاز رشدی این برگها باعث کاهش عملکرد و ضعف درختان بیمار می شود. معمولا پیک دوم برگها به ندرت به بیماری آلوده می شود. برگ ریزی طی چندین فصل متوالی می تواند باعث مرگ درخت شود.
علایم بیماری در زردآلو، برگ و میوه هلو
عامل بیماری
عامل بیماری پیچیدگی برگ هلو قارچی با نام علمی Taphrina deformans می باشد. این قارچ آسک های خود را در سطح بالایی برگ تشکیل می دهد. آسکهای این قارچ استوانه ای-گرزی، دو سر گرد یا تخت و دارای سلول پایه است. درون هر آسک هشت آسکوسپور به وجود می آید آسکوسپورها گرد، تخم مرغی و یا بیضی شکل هستند و قطر آنها ۳ تا ۷ میکرومتر است. ریسه های رویشی قارچ نخی شکل و یاخته های آن کمی دراز است. وقتی قارچ وارد بافت برگ می شود، باعث تحریک تقسیم سلول و بزرگ شدن اندازه آنها می شود که در نتیجه آن نواحی تومور مانندی که معمولا قرمز رنگ است در سطح برگ بوجود می آید. به تدریجبرگها ضخیم، چروکیده و پیچ خورده می شوند. برگهای به شدت آۀوده، ضمن بزرگ شدن طی رشد قهوه ای شده و قبل از بلوغ می افتند.
تصویر SEM قارچ Taphrina deformans
عوامل مؤثر در انتشار بیماری
اغلب مناطق هلوکاری کشور به خصوص در استانهای تهران، قزوین،گلستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اراک، همدان، کهگیلویه و بویر احمد و مازندران به این بیماری آلوده شده اند. گزارشهای متعددی از نواحی مختلف پرورش هلو در دنیا وجود دارند که بیماری پیچیدگی برگ تنها زمانی رخ میدهد که در اوایل نمو جوانه ها هوا سرد و مرطوب باشد و بارندگی مکرر رخ دهد. وقوع بیماری و شدت آن به بارندگی، طول دوره ی مرطوب بودن و دما در زمان رطوبت بستگی دارد. زیرا هاگ های قارچ T. deformans در رطوبت نسبی ۹۵ درصد یا بیشتر رشد می کنند و حداقل به میزان ۳ میلی متر بارندگی با 12/5 ساعت خیسی سطح برگ و دمای زیر ۱۶ درجه سلسیوس لازم است تا بیماری رخ دهد.
چرخه بیماری
قارچ T. deformans زمستان را به صورت هاگ یا میسلیوم روی جوانه ها و سرشاخه های درخت میگذراند آلودگی اولیه در اواخر زمستان هنگام تورم جوانه ها وقتی هاگها توسط آب به داخل جوانه ها منتقل میشوند، رخ میدهد. میسلیوم های زمستان گذران نیز در بهار وقتی هوا هنوز سرد و مرطوب است رشد و نمو می کنند و در برگ گسترش می یابند و بین بافت اپیدرم و کوتیکول لایه ی سفیدی به نام هیمنیوم تشکیل می دهند. آسکها در این لایه به وجود می آیند، سه هفته بعد از آغاز فعالیت میسلیوم علایم آلودگی اولیه بروز می کند. آسکوسپورها در فصل بهار از آسک خارج شده و توسط باد منتشر می شوند. آسکوسپورها بعد از جوانه زدن، میسلیوم یا کنیدی هایی را تولید می کنند که موجب آلودگی جدید می شوند و در ضمن زمستان گذرانی قارچ را نیز به عهده دارند. آلودگی ثانویه یا اضافی می تواند هنگام شکفتن جوانه و ریزش گلبرگها رخ دهد، هوای بارانی و دمای ۱۶-۱۰ درجه سلسیوس در اوایل جوانه زنی شرایط مناسبی را برای گسترش بیماری فراهم می کند.
چرخه زندگی قارچ T. deformanse
مدیریت بیماری
از آنجا که روشهای غیرشیمیایی مؤثری برای کنترل این بیماری وجود ندارد، پیشگیری از آلودگی به این قارچ بسیار ضروری است. استفاده از ارقام مقاوم به بیماری و هرس اندامهای آلوده و سوزاندن آنها از اصلیترین نکات برای کاهش خسارت و ادامه روند بیماری است.
روش شیمیایی: استفاده از قارچکشها برای حذف عامل بیماری و جلوگیری از ادامه روند بیماری بویژه در مناطق مرطوب ضروری است. پیچ خوردگی برگ (لب شتری هلو) یکی از معدود بیماری های نسبتا جدی است که به راحتی، اقتصادی و موثر قابل کنترل است. برای کنترل پیچیدگی برگ هلو میتوان از قارچ کش های زیر استفاده کرد. اگر یک قارچ کش توصیه شده در زمان صحیح استفاده شود، معمولاً 95٪ تا 98٪ کنترل به دست می آید. اسپری قارچ کش زمانی مؤثرتر است که درست قبل از تورم جوانه ها استفاده شود. زمان بندی به دما و الگوی بارندگی فصل در هر منطقه بستگی دارد.
رعایت دقیق زمانهای سم پاشی در کنترل بیماری نقش کلیدی دارد. لذا لازم است سم پاشی یک نوبت در پائیز پس از ریزش برگها و نوبت دیگر در اواخر زمستان یا اوایل بهار قبل از تورم جوانه ها انجام شود و در صورت لزوم در مناطقی که بارندگی بهاره زیاد رخ میدهد ممکن است تکرار سم پاشی لازم باشد در مناطقی که این بیماری خسارت زا است همه ساله سم پاشی، ضرورت دارد. سم پاشی با هر یک از قارچ کش های توصیه شده باید به صورت پوشش کلیه اندامهای هوایی گیاه و در هوای آرام به نحوی که تمام شاخه ها به سم آغشته شود، انجام گردد. با توجه به این که قارچ کش ها دارای عوارض مخرب زیست محیطی و عوارض حاد و به خصوص مزمن برای انسان هستند بنابراین لازم است مصرف آنها با دز توصیه شده و با احتیاط کامل صورت گیرد.
