بور
عنصر بور با علامت شیمیایی (B)، از گروه عناصر ریزمغذی است و نیاز گیاه به آن بسیار کم بوده و فاصله حد بهینه و مسمومیت آن بسیار کوچک است، بنابراین در مصرف این کود باید بسیار دقت نمود. بور به فرم بورات (آنیون اسید بوریک H3BO3) برای گیاه قابل دسترس است.
وظایف
اگرچه نیاز گیاهان به بور اندک است، اما این عنصر نقش بسیار پررنگی در بسیاری از فعالیتهای حیاتی گیاه دارد.
- ضروری در سنتز یکی از پایه های تشکیل RNA و فعالیتهای سلولی
- بهبود رشد ریشه گیاه
- جوانه زنی گرده و رشد لوله گرده
- تقسیم سلولی
- متابولیسم ازت
- انتقال پتاسیم به روزنه ها و حفظ تعادل آبی داخل گیاه
- تنظیم سطح هورمونها درون گیاه
- تشکیل پروتئین
- سنتز لیگنین، فعالیت آنزیمهای خاص، تشکیل دیواره سلولی و انتقال قند و کربوهیدراتها
علایم کمبود
- کمبود بور باعث توقف رشد و کاهش شدید قند به ویژه در محصولات ریشه ای می گردد. از آنجا که بور عنصری غیرمتحرک در گیاه است، علایم در ابتدا در نقاط رشد و برگهای جوانتر مشاهده می شود. به طور کلی از علایم کمبود بور می توان به مرگ جوانه میانی، کوتاهی فاصله میانگره ها در شاخه، ضخیم شدن برگها، کاهش تعداد ریشه های موئین، کاهش تعداد گل و میوه و تشکیل میوه های بدشکل اشاره کرد. البته علایم کمبود بسته محصول متفاوت است، مانند:
- بادام زمینی: قلب توخالی
- غلات: ساقه کشیده و ترک خورده
- چغندر: قلب سیاه
- پاپایا: میوه بدشکل و تودهای
- گل میخک: بخش بخش شدن کاسه گل
- کلم چینی: شکافتن میانبرگ، قهوهای شدن
- کلم پیچ، بروکلی و گل کلم: توخالی شدن ساقه
علایم کمبود بور در گیاهان
قهوه ای روشن شدن حاشیه برگ و فنجانی شدن برگ از لبه و توقف نقاط رشد در سیب زمینی به دلیل کمبود بور
علایم کمبود بور در میوه گوجه فرنگی
زرد شدن و پیچش برگ جوان به دلیل کمبود بور در گوجهفرنگی
توسعه نامناسب برگ و توقف رشد در تربچه به دلیل کمبود بور (سمت چپ)
سوختگی و پیچش برگهای جوان در گل رُز به دلیل کمبود بور
سوختگی نوک برگ برنج و توقف رشد برگ به دلیل کمبود بور
علایم کمبود بور در ذرت
تشکیل ناقص میوه از علایم کمبود بور در انگور
علایم کمبود بور در میوه مرکبات
تشکیل ناقص هِد در گل کلم به دلیل کمبود بور
علایم کمبود بور در سیب درختی
عدم تشکیل دانه در گندم به دنبال کمبود بور (سمت راست)
دل سیاهی چغندرقند به دلیل کمبود بور
سیاه و توخالی شدن ساقه کلم از عوارض کمبود بور
دلایل کمبود
- شنی بودن خاک
- قلیایی بودن خاک
- کمبود موادآلی خاک
- غلظت بالای نیتروژن
- غلظت بالای کلسیم
- هوای سرد
- دوره های خشکی
مسمومیت بور
علایم مسمویت بور مشابه علایم مسمومیت سایر عناصر ریزمغذی است و ابتدا در برگهای پیر آغاز می شود. علایم به صورت کلروز نوک و حاشیه برگهای قدیمی است و به سرعت نقاط کلروزه شده نکروز و سوخته می شوند. با توجه به فاصله کم بین حد بهینه و مسمویت عنصر بور توصیه می شود پ-هاش محیط کشت در محدوده 5.5 و بیشتر کنترل شود، از مصرف بیش از اندازه ودهای حاوی بور اجتناب شود و غلظت بور محلول در محدوده 0.5 پی پی ام نگهداری گردد. در صورت بروز مسمومیت آبشویی با هدف کاهش غلظت بور در محیط ریشه و مصرف کودهای کلسیم با هدف پیوند بور با کلسیم و کاهش دسترسی آن می تواند موثر باشد.
روشهای پیشگیری و درمان کمبود
- تغذیه متعادل عناصر غذایی برای گیاه
- مصرف ترکیبات آلی در طول کشت
- استفاده از کودهای حاوی بور
